ΤΟΠΙΟ ΣΕ ΚΡΙΣΗ – σε πέντε πράξεις, εισαγωγή και επίλογο (6/7)

mastrogiani

Πέμπτη πράξις

υποβόσκουσα ένταση

Ανοίγει η σκηνή. Ηλιόλουστη μέρα, ελαφρό αεράκι, τζιτζίκια πουλάκια προβατάκια κατσικάκια μοσχαράκια μυγάκια κοτούλες μυρμηγκάκια γουρουνάκια γατόσκυλα γνωστά παραδοσιακά πράγματα όλα σε τάξη δηλαδή όλα ανακατεμένα όλα ήσυχα, - κλεμμένο από γυφτομαχαλά του Κουστουρίτσα - τίποτα δεν φαίνεται να προμηνύει αυτό που θα γίνει και θα ταράξει αυτή την γαλήνη. Το γνωστό μας καράβι  προερχόμενο από τον Δούναβη με την τεράστια κεφαλή του Λένιν και τις κοκκινόμαυρες σημαίες είναι αραγμένο πάνω στην άμμο καμιά εκατοσταριά μέτρα από το νερό, μην ρωτάτε πως βρέθηκε εκεί, βάλτε την φαντασία σας να δουλέψει. Το ρεσαλταρισμένο πλήρωμα ανακατεύτηκε με κάτι ντόπιους ιθαγενείς, κάτι ανθρώπινοι τύποι λίγο περίεργοι με κάτι σαν πούρα …να  με το συμπάθιο, – τους απαγόρευσαν το τσιγάρο. Μαζεύουν τα σταφύλια στα καζάνια για τα καινούργια τσίπουρα κουτσοπίνοντας για να τελειώσει το παλιό, ακούγεται από κάπου κλαρίνο Πωγωνίσιο. Ξέρετε παράπονο και βάλε, καρασεβντάδες, ξενιτιές, κλεφτουριές, μυλωνούδες, παπαδιές, χαλασιές, ξενοπηδήματα, πικροδάφνες και τέτοια, βαλκανικές καταστάσεις καθιερωμένες. Τώρα θα μου πείτε νησιωτική χώρα και Πωγωνίσια κλαρίνα πάνε μαζί; 

 Απλά: είναι αυτό που ορίζουν οι κύκλοι των «πολιτικώς δρώντων» ως πραγματικότητα που αναλύοντάς την γίνονται μεταξύ τους συνεχώς μαλλιά κουβάρια.

  Ποιο απλά: λέγονται και συνεχώς αναλύονται οι αντικειμενικές και υποκειμενικές προϋποθέσεις, που όσο τις αναλύουν τόσο πέφτουν έξω, και όσο συνεχίζουν την ανάλυση άστα να πάνε, πάλι έξω. Συμβαίνει λοιπόν η πραγματικότητα που τόσο αγαπάνε παθολογικά έως θανάτου, να τους απατά… η πόρνη!

 Ακόμα ποιο απλά: ο σκηνοθέτης μας θέλει να μας πει - και όποιος θέλει τον παίρνει σοβαρά γιατί έτσι γίνεται με τη σοβαρή τέχνη - πως οι αναλύσεις αρχίζουν να στερεύουν και οι φωνές για «συγκεκριμένες προτάσεις», δηλαδή «τι να κάνουμε, ή τι να μην κάνουμε», γίνονται όλο και ποιο διακριτές, όλο και ποιο απαιτητικές. Με τον εχθρό επί θύραις τι να κάνεις με τις χρόνιες αναλύσεις στα χέρια, αφού τώρα πλέον πρέπει να φανεί η αξία αυτών των  αναλύσεων.

Το «Τοπίο σε κρίση» ανίκανο από κατασκευής – αφού είναι σε κρίση -να ικανοποιήσει τέτοια «λογική» απαίτηση, σε αυτό το κρίσιμο σταυροδρόμι σώζεται από την καλλιτεχνική ουτοπία. Ας δούμε πως:

Το πλάνο ανοίγει με αλλαγμένες τις καιρικές συνθήκες, συννεφιά ή ομίχλη πάντως γενικώς θολούρα, ο καιρός η φύση και η ψυχή μας ένα και το αυτό,  θυμίζει έντονα Τοπίο στην Ομίχλη και μην ρωτάτε από πού και πως. Οι δύο στρατοί είπαμε αντιμέτωποι, τους είδαμε με ήλιο στην απόβαση, τώρα είναι δυσδιάκριτοι.

Το ομιχλώδες στρατιωτικοπολεμικό σκηνικό φαίνεται πανέτοιμο να μπει σε κίνηση. Όμως τίποτα πάλι αναμονή, στασιμότητα, σπάσανε τα νεύρα των άσχετων με την σοβαρή τέχνη. Παραδόξως κοντινά πλάνα και ζουμ πάνω στα ανέκφραστα πρόσωπα των περίεργων με τα κάτι σαν πούρα στο στόμα, τα τσίπουρα και τη θολούρα στο μάτι, που αναδύονται μέσα από τα αμπέλια και τις πρασινάδες. Είναι οι γνωστοί μας ιθαγενείς… που τους έλεγαν αλήτες.  Τι άνθρωποι είναι, τι μπορούν να κάνουν, σε τι θεό πιστεύουν, ποιόν έχουν αρχηγό; Το πλάνο ανοίγει μας δίνει γενική άποψη του νησιώτικου κόλπου με τους δύο αντιμέτωπους στρατούς και στη μέση το αραγμένο στην άμμο καράβι με το «επαναστατικό» φορτίο και τις κόκκινες και μαύρες σημαίες. Δεν είναι δυνατόν να πάρουμε απάντηση έτσι που είναι όλοι ακίνητοι και αμίλητοι, με θολό το μάτι, με την μόνη κίνηση στο πλάνο να είναι από το αεράκι στις πρασινάδες, στις σημαίες, στα γένια και τα μαλλιά των περίεργων γηγενών,… που τους έλεγαν αλήτες. Αγριεμένα πράγματα, υποβόσκουσα ένταση όλα φαίνονται δυνατά και αδύνατα.

Η αγωνία στο αποκορύφωμα, όλοι περιμένουν κάτι να γίνει…, και …; τίτλοι τέλους!!…, με τζαζ μουσική υπόκρουση του Νορβηγού σαξοφωνιτζή της Καραϊνδρου.

Μόλις «είδαμε» την τελευταία «Πέμπτη πράξις», μέγιστοι συμβολισμοί, το απολαύσαμε δεόντως αφού ο αθεόφοβος για να το… εμπεδώσαμε, της έδωσε τριάντα επτά λεπτά (37) της ώρας κινηματογραφικό χρόνο. Κάποιο τέλος μπορεί να μην είδαμε στη πλοκή του έργου, απολαύσαμε όμως τις αντιδράσεις του διχασμένου όπως πάντα κοινού.

Οι φαν που δεν μασάν ξεσπούν σε ενθουσιώδη χειροκροτήματα, ενώ οι μη φαν… ξυπνάν και ακούγοντας την τζαζ μουσική των τίτλων τέλους αποχαζεύουν εντελώς νομίζοντας πως είναι στον Ερωδιό, (μπαράκι στα Εξάρχεια).