yo soy chesista, camilista y revolucionario. No me gusta las manifestaciones, porque las manifestaciones siempre mueren.
(Είμαι CHEσίστα, CAMILίστα και επαναστάτης. Δεν μου αρέσουν τα μανιφέστα, γιατί τα μανιφέστα ,πάντα πεθαίνουν)
Το ότι στην Κούβα υπάρχει και ζει ακόμα κατά μεγάλο ποσοστό η γενιά της επανάστασης είναι γνωστό. Το ότι οι περισσότεροι άνθρωποι μεγάλης ηλικίας που συναντάς συμμετείχαν σ’ αυτήν, επίσης. Το να συναντάς όμως στα καλά καθούμενα έναν αντάρτη που ήταν με τον Che και τον Camilo, στο δρόμο, για μας ήταν από τα’ απίστευτα κι αυτό γιατί και να το επιδιώκαμε δεν θα το καταφέρναμε. Κι αυτό μόνο σε μια πόλη θα μπορούσε να συμβεί έτσι απλά, στην Santa Clara. Παραθέτουμε λοιπόν ένα απόσπασμα από το ημερολόγιο που κρατήσαμε στο ταξίδι, έτσι όπως αποτυπώθηκε η συνάντηση αυτή, τη στιγμή που συνέβη.
«…….Ίσα που προλάβαμε την μπόρα και καθίσαμε σε μια καφετέρια κοντά στο σπίτι, να πιούμε κάτι και να γλυτώσουμε και την επόμενη βροχή που ετοιμάζεται. Λίγο πριν φύγουμε, εμφανίζεται στον δρόμο ένας παππούς, που με στεντόρεια φωνή, αρχίζει να διαλαλεί ένα εμπόρευμα, χτυπώντας μια κουδούνα. Δεν καταλαβαίνουμε τι λέει, το μόνο που πιάνουμε είναι το τέλος της πρότασης para los niños (για τα παιδιά). Ανοίγει ένα κουτί κάθε τόσο και δίνει κάτι σαν μικρή πλάκα σ’ όσους αγοράζουν. Ο Βαγγέλης σκάει από την περιέργεια και πάει ν’ αγοράσει, να δούμε τι είναι. Το φέρνει στο τραπέζι. Είναι ένα πράγμα τετράγωνο, σκληρό, καφέ και δεν μυρίζει σχεδόν τίποτα. Αρχίζουμε να γελάμε, ότι μάλλον αγόρασε σαπούνι και περιμένουμε να δούμε αν οι άλλοι το τρώνε. Τελικά τρώγεται, είναι κάτι σαν καραμέλα.
Εκεί που γελάμε, ξαναπιάνει η βροχή και ο παππούς που τα πουλάει, έρχεται κάτω από το υπόστεγο, για να μην βραχεί. Γυρίζει ξαφνικά και μας ρωτάει από ποια χώρα είμαστε. Του λέμε από την Ελλάδα και μας λέει: Εγώ ήμουνα αντάρτης με τον Che, στα βουνά. Κοιταζόμαστε σαν χαζοί και ξαναλέει Ήμουνα και με τον Camilo. Και ‘ κει που δεν ξέρουμε αν πρέπει να τον πιστέψουμε, συγκινείται, γυρίζει το βλέμμα του από την άλλη, τα μάτια του βουρκώνουν, τα χέρια του τρέμουν και ‘ μείς το βουλώνουμε και σοβαρεύουμε. Ο Βαγγέλης τον σκουντάει, σηκώνει το μανίκι και του δείχνει το τατουάζ με τον Che. Τότε συγκινείται ακόμα περισσότερο και του λέμε να καθίσει. Τον κερνάμε μια cola, γιατί δεν πίνει αλκοόλ και αρχίζει την ιστορία του. Ήταν 25 μήνες με τον Che και 1 χρόνο με τον Camilo, αντάρτης στα βουνά. Με τον Camilo έπαιζε μπραντ ντε φερ. Μας δείχνει τις σφαίρες που έχει φάει στο πόδι και το δάχτυλο του χεριού που του λείπει κομμάτι από τον δείκτη. Τώρα πουλάει αυτό το γλυκό και ότι βγάζει το πηγαίνει στο νοσοκομείο για τα παιδιά και τους τα δωρίζει, όχι σε οργανώσεις διευκρινίζει, κατευθείαν στα παιδιά, έχει κάνει δωρεές σ’ όλο τον κόσμο για τα παιδιά. Τώρα είναι εδώ ένα Ολλανδικό γκρουπ και θα γυρίσει ένα ντοκιμαντέρ με τον ίδιο. Έχει γυρίσει άπειρα ντοκιμαντέρ για πολλές χώρες και ταινίες κουβανικές. Τις έχει όλες αρχείο. Τραγουδούσε και σε 3 γκρουπ παλιά., έχει και cd με τραγούδια του, και ότι πουλάει το δωρίζει στα παιδιά, γιατί ο ίδιος δεν έχει δικά του. Μένει μόνος του. Βγάζει από την τσέπη του ένα μπρελόκ μα τα κλειδιά του, όπου έχει τον Che επάνω και το δωρίζει στην Χρυσάνθη, γιατί του θυμίζει κάποια που είχε γνωρίσει την εποχή που ήταν με τον Che.
Μας δίνει ραντεβού για το βράδυ, σ’ ένα μπαρ το La Marquesina , όπου τραγουδάει ένα γκρουπ, που τους ξέρει καλά. Σηκώνεται και μας χαιρετά έναν έναν. Μας λέει το όνομά του και πως μας περιμένει το βράδυ.
……………….Το βράδυ βγήκαμε να πάμε στο La Marquesina , εκεί που μας κάλεσε ο παππούς το μεσημέρι. Δεν είμαι σίγουρη ότι θα τον βρούμε, αλλά είναι εκεί και μας περιμένει, πίνοντας την cola του. Χαιρετιόμαστε και καθόμαστε. Όσοι περνούν και τον χαιρετούν δείχνουν να τον σέβονται πραγματικά. Το μπαρ είναι μικρό, η ορχήστρα πολύ καλή, αλλά δεν την βλέπουμε γιατί καθόμαστε έξω. Μας λέει ότι με τον ψηλό, ηλικιωμένο μαύρο που παίζει την κιθάρα, έπαιζαν κάποτε μαζί. Για τον τραγουδιστή, επίσης ψηλός, μαύρος, πιο νέος, ότι είναι χρυσό παιδί.
Κάποια στιγμή ρωτάει τους άνδρες, αν τους αρέσουν τα πούρα και μας λέει κρατήστε μου την καρέκλα και φεύγει. Όταν ξαναήρθε 15 λεπτά αργότερα, έφερε μαζί του και όλους τους «θησαυρούς».
Καταρχήν φέρνει 2 μεγάλα πούρα δώρο για τους άντρες. Για μας τις γυναίκες φέρνει ένα cd με 25 τραγούδια, όπου τα 5 είναι δικά του, υποθέτουμε πως εννοεί τις διασκευές των τραγουδιών. Και βγάζει και ένα μάτσο φωτογραφίες και αρχίζει να μας τις εξηγεί.
Η πρώτη είναι ο εαυτός του, νέος, αντάρτης. Μετά μας δείχνει κάποιες από την Ιταλία που είχε πάει σε κάποιους φίλους, και κάποιες από καρναβάλι που έχει φωτογραφηθεί κρατώντας την Κουβανική σημαία. Σε μία είναι ο ίδιος που κρατά την δική του φωτό αντάρτης. Η άλλη είναι μπροστά στο μουσείο του Che, φωτογραφημένος μπροστά στο μαρμάρινο γλυπτό που έχει εικόνες από την πορεία του Che και των barbudos του, στο βουνό. Και μας δείχνει το σημείο όπου έχουν φιλοτεχνήσει τον ίδιο. Μετά μια φωτό του Che, που κάθεται γελαστός στο πάτωμα και ξεκουράζεται και δίπλα του όρθιος με γυρισμένη την πλάτη στέκεται ο ίδιος. Και η τελευταία είναι η φωτό ενός αντάρτη που ήταν φίλος του και πολέμησε με τον Che στην Βολιβία και σκοτώθηκε.
Αφού τελειώνει με τις φωτό βγάζει ένα βιβλίο που διδάσκουν στις μουσικές σχολές και μας δείχνει τα σημεία που γράφουν για ‘κείνον. Μας είπε ότι στα σχολεία υπάρχουν άλλα βιβλία που τον αναφέρουν.
Μας δείχνει τον δρόμο που είναι ακριβώς μπροστά μας στα δεξιά της πλατείας και μας λέει ότι αυτόν όλον τον έχει περάσει με το πολυβόλο και πιο πάνω στο ξενοδοχείο Santa Clara libre, στο 2ο όροφο ό ίδιος με το πολυβόλο πολεμούσε το απέναντι κτίριο όπου ήταν οχυρωμένοι οι άντρες του Μπατίστα. Το πολυβόλο αυτό εκτίθεται σήμερα στο Μουσείο του τρένου.
…………..Η συζήτησή μας είναι ανάκατη. Μόλις παραγγέλνει κάποιο τραγούδι στην ορχήστρα το παίζουν αμέσως και το ευχαριστιέται.. Του αρέσει μας λέει η ισότητα μεταξύ των ανθρώπων. Και στον Che άρεσε. Εμένα λέει δεν μ’ ενδιαφέρει να έχω μία στην τσέπη και ότι έχω το δωρίζω στα παιδιά. Οι μισθοί γενικά είναι χαμηλοί, και η οικονομία στηρίζεται αρκετά στους τουρίστες, στους Κουβανούς του εξωτερικού και στην Βενεζουέλα. Εκείνου θα του άρεσε να μπορούσε η χώρα να συνεχίσει μόνη της, χωρίς να στηρίζεται κάπου αλλού.
Κάποια στιγμή του λέει ο Βαγγέλης ότι παρ’ όλα αυτά η Κούβα είναι η μοναδική χώρα που μιλάει ακόμα για επανάσταση και τότε μας λέει: Yo soy chesista, camilista y revolutcionario. No me gusta las manifestaciones, porque las manifestaciones siempre mueren. Δηλ. εγώ είμαι με τον Τσε, με τον Καμίλο και είμαι επαναστάτης. Δεν μου αρέσουν τα μανιφέστα, γιατί τα μανιφέστα πάντοτε πεθαίνουν.
Το νεύρο και το καθαρό βλέμμα αυτού του ανθρώπου, όσο και να τον περιγράψω δεν μεταφέρονται. Είναι 78 χρονών και μας δείχνει τον κιθαρίστα της ορχήστρας 81 χρονών λέγοντας, ότι σαν αυτόν δεν υπάρχει κανένας. Καθαρός άνθρωπος ταγμένος στην μουσική του. Μας δείχνει τον άλλο μουσικό που είναι σαν να έχει βγει από τα παζάρια των σκλάβων. Το χαμόγελο ζωγραφισμένο μόνιμο. Έχει κάνει εγχείρηση, κουτσαίνει και περπατάει 5 χιλιόμετρα κάθε μέρα για να έρθει να παίξει στην ορχήστρα.
Μας ρωτάει και για την χώρα μας, πως είναι τα πράγματα, τι δουλειά κάνουμε. Νοιώθω ότι μας μετράει με την κάθε του ερώτηση. Ανταλλάσουμε διευθύνσεις, βγάζουμε φωτό και μας αποχαιρετά με μια αγκαλιά στον καθένα.
Το ανάστημα, η περηφάνια, το βλέμμα του. Στο δωμάτιο που γυρίζω έχω υπερένταση και δεν μπορώ να κοιμηθώ. Ο τρόπος που μιλούσε, το ότι τον γνωρίσαμε, δεν φεύγουν από το μυαλό μου. Προσπαθώ να θυμηθώ λέξη προς λέξη ότι μας είπε για να μην ξεχάσω τίποτα, μα είναι αδύνατο. Μάλλον μπλέκεται και το συναίσθημα στη μέση και μπουρδουκλώνει τα λόγια και την σκέψη.
Να τον ψάχναμε , δεν θα τον βρίσκαμε. Κι όμως τον συναντήσαμε ξαφνικά, στην μέση του δρόμου , να πουλάει γλυκάκια για τα παιδιά και να ξανακάνει το καθήκον του προς την επανάσταση, με τον τρόπο που αυτός νομίζει, στις σημερινές συνθήκες της Κούβας. Παραμένοντας διεθνιστής, πιστός στρατιώτης στα ιδανικά που γι’ αυτά κάποτε πολέμησε στο πλευρό του μεγαλύτερου επαναστάτη όλων των εποχών, του Ernesto Che Guevara. Και πιστός στα λόγια του Fidel:
º Queremos sean como el Cheº (θέλουμε να γίνουμε σαν τον Τσε).
Σάντα Κλάρα 17/8/2009
Λουκία Κωνσταντίνου
