Το “Τερέζα” είναι πλέον πιο γνωστό σαν το μέρος όπου ο Φιντέλ Κάστρο πήγε κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στα Ηνωμένα Έθνη, και κατάφερε ένα ψυχολογικό χτύπημα κατά του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ που τον περιόρισε στο Μανχάταν, χωρίς να φανταστεί ότι θα έμενε στο προάστιο του Χάρλεμ και θα έκανε τέτοια εντύπωση ανάμεσα στους μαύρους.
Malcolm X (1964)
Πάντα θυμάμαι τη συνάντησή μου με τον Malcolm X στο ξενοδοχείο Theresa, γιατί ήταν αυτός που μας υποστήριξε και το έκανε δυνατό να μείνουμε εκεί. Αντιμετωπίζαμε δύο εναλλακτικές. Μια ήταν οι κήποι των Ηνωμένων Εθνών – όταν το ανέφερα αυτό στον Γεν. Γραμματέα, τρομοκρατήθηκε από τη σκέψη μιας αντιπροσωπίας σε σκηνές εκεί. Αλλά όταν δεχτήκαμε την προσφορά του Malcolm X – ο οποίος είχε μιλήσει με έναν από τους συντρόφους μας – είπα, “Να το μέρος, το ξενοδοχείο Theresa”. Και εκεί πήγαμε. Έτσι έχω μια προσωπική ανάμνηση πολύ στενά συνδεδεμένη με αυτόν.
Fidel Castro (1990)
Η περίοδος από τον Αύγουστο έως τον Οκτώβρη του 1960 σηματοδότησε μια κρίσιμη καμπή για την Κουβανική Επανάσταση, καθώς τότε άρχισε να διαφαίνεται ο σοσιαλιστικός της χαρακτήρας (ο οποίος διατυπώθηκε ξεκάθαρα τον Απρίλιο του 1961, μετά την επίθεση στον Κόλπο των Χοίρων). Τότε έγιναν πολλές εθνικοποιήσεις εργοστασίων και απαλλοτριώσεις περιουσιών, κυρίως βορειοαμερικανικών συμφερόντων. Ο πρωθυπουργός – τότε – Φιντέλ Κάστρο ταξίδεψε στη Νέα Υόρκη για να εκφωνήσει στις 26 Σεπτεμβρίου λόγο που καταγράφηκε από το βιβλίο των ρεκόρ Γκίνες ως η μεγαλύτερη σε διάρκεια ομιλία στις συνελεύσεις των Ηνωμένων Εθνών: 4 ώρες και 29 λεπτά!
Η κουβανική αντιπροσωπεία φτάνει στις 19 Σεπτεμβρίου και πρόκειται να καταλύσει στο ξενοδοχείο Shelburne. Αναγκάζεται όμως να το εγκαταλείψει μετά από παρενοχλήσεις του FBI και της διοίκησης του ξενοδοχείου. Ο Φιντέλ απειλεί να… στρατοπεδεύσει στον κήπο του κτιρίου των Ηνωμένων Εθνών, πριν παρουσιαστεί τελικά ένας καλύτερος οικοδεσπότης. Ο ιδιοκτήτης του ξενοδοχείου Theresa στην καρδιά του Χάρλεμ, Love B. Woods, μετά τη μεσολάβηση του πολιτικού ακτιβιστή και εκπροσώπου της οργάνωσης Έθνος του Ισλάμ, Malcolm X.
Γύρω στις 2.000 έγχρωμοι νεοϋορκέζοι στέκονταν στη βροχή βράδυ Δευτέρας, περιμένοντας τον ηγέτη της Κούβας Φιντέλ Κάστρο να φτάσει στο διάσημο παλιό ξενοδοχείο Τερέζα… Από τις συνομιλίες ανάμεσα σε αυτή τη μουσκεμένη ανθρώπινη μάζα, η ιδέα που άρχιζε να σχηματίζεται ήταν ότι ο Κάστρο θα έμενε εδώ γιατί είχε καταλάβει, όπως οι περισσότεροι νέγροι είχαν καταλάβει, τους απαίσιους τρόπους με τους οποίους μεταχειρίζονταν τους αδύνατους στο Κέντρο (εννοεί το πλούσιο κεντρικό Μανχάταν – σ.τ.μ.).
Στους καταπιεσμένους κατοίκους του γκέτο του Χάρλεμ, ο Κάστρο ήταν ο γενειοφόρος επαναστάτης που είχε πετάξει έξω τους παλιανθρώπους του έθνους και είχε πει στη λευκή Αμερική να πάει στο διάβολο.
Ralph D. Matthews, από το άρθρο του στη New York Citizen-Call
Όπως περιγράφει γλαφυρά ο αφροαμερικανός δημοσιογράφος, η υποδοχή του Φιντέλ και των συντρόφων του ήταν πολύ θερμή καθώς ήταν γνωστή στους κύκλους των υπέρμαχων των ανθρώπινων δικαιωμάτων η πολιτική της Κουβανικής Επανάστασης κατά του ρατσισμού και η βελτίωση της θέσης των αφροκουβανών πολιτών μετά την πτώση της δικτατορίας του Μπατίστα. Λίγο μετά την άφιξη των Κουβανών έγινε η ιστορική συνάντηση με τον Malcolm X και τους συντρόφους του, σε ένα απλό δωμάτιο του ξενοδοχείου. Παρότι είχαν καταφτάσει πολυάριθμοι δημοσιογράφοι, επετράπη η είσοδος μόνο σε απεσταλμένους αφροαμερικανικών εντύπων: στους δημοσιογράφους Jimmy Booker της Amsterdam News και Ralph D. Matthews της New York Citizen-Call, καθώς και στον φωτορεπόρτερ Carl Nesfield.
Η συνάντηση έγινε σε πολύ θερμό και φιλικό κλίμα. Ο Μάθιους – συνωνυμία με τον ρεπόρτερ των New York Times Χέρμπερτ Μάθιους που είχε πάρει συνέντευξη από το Φιντέλ στη Σιέρρα Μαέστρα το Φλεβάρη του 1957 – περιγράφει στο άρθρο τους Κουβανούς ως εύθυμους και τους περισσότερους με πούρο στο στόμα, και τον Φιντέλ με στρατιωτική στολή αγγαρείας, αραιά καστανά γένια και να προσπαθεί να μιλήσει σε σπαστά αγγλικά. Καθισμένοι σε ένα κρεβάτι του δωματίου, οι δύο άνδρες συζήτησαν πολιτικά και φισολοφικά ζητήματα, ιδιαίτερα για την κατάσταση στην Κούβα, το κίνημα των πολιτικών δικαιωμάτων των έγχρωμων στις ΗΠΑ, την Αφρική και το Λουμούμπα, το ρατσισμό και την αλληλεγγύη.
“Μαχόμαστε για όλους τους καταπιεσμένους”, διακήρυξε ο Φιντέλ, δεσμευόμενος να αναφερθεί στο πρόβλημα του ρατσισμού στην ομιλία του στον ΟΗΕ. Ο Μάλκολμ Χ του απάντησε “Αφού ο θείος Σαμ είναι εναντίον σου, ξέρεις ότι είσαι καλός άνθρωπος”. Σχετικά με τον αγώνα για τα πολιτικά δικαιώματα, ο μαύρος ηγέτης άφησε να εννοηθεί ότι αν και πιστοί του Μωάμεθ ήταν διατεθειμένοι να πολεμήσουν γι’ αυτά, και επίσης είπε χαρακτηριστικά ότι “Κανένας δεν ξέρει τον αφέντη τόσο καλά όσο οι σκλάβοι του. Ως σκλάβοι από τότε που μας έφεραν στην Αμερική, οι μαύροι ξέρουν τα κόλπα των λευκών και τι πρόκειται να κάνουν πριν το κάνουν”.
Το 1964 ο Malcolm X – το πραγματικό του όνομα ήταν Malcolm Little – εγκατέλειψε την οργάνωση Εθνος του Ισλάμ, μετά από διαφωνία του με τον επικεφαλής της οργάνωσης Elijah Muhammad. Την επόμενη χρονιά δολοφονήθηκε. Κατηγορήθηκαν και καταδικάστηκαν τρεις πρώην σύντροφοί του στην οργάνωση. Ήταν 39 ετών, όπως και ένας άλλος μεγάλος επαναστάτης, ο Τσε Γκεβάρα. Από καπρίτσιο της ιστορίας οι δυό τους δεν συναντήθηκαν το 1964, όταν ακυρώθηκε για λόγους ασφαλείας προγραμματισμένη επίσκεψη του Τσε στο Χάρλεμ μετά από απειλές Κουβανών εξόριστων.
Σε μια εκδήλωση για τον Malcolm X που διοργανώθηκε το 1990 στην Αβάνα, ο Φιντέλ Κάστρο είπε μεταξύ άλλων τα εξής, αναφερόμενος στην πολιτική κληρονομιά του μαύρου ηγέτη αλλά και την τότε πολιτική κατάσταση στην Κούβα:
Πάντα ήμασταν αλληλέγγυοι με τον αγώνα των Μαύρων, των μειονοτήτων, και των φτωχών στις Ηνωμένες Πολιτείες. Πάντα ήμασταν αλληλέγγυοι με αυτούς, και αυτοί ήταν αλληλέγγυοι με εμάς.
Πρέπει να παλέψουμε για να νικήσουμε απέναντι στις εκστρατείες, τα σχέδια και τα ψέμματα, όλα όσα έχουν σκοπό να μας χωρίσουν. Νομίζω ότι σε τέτοιους καιρούς χρειαζόμαστε αυτή τη φιλία περισσότερο από ποτέ, και χρειαζόμαστε την αλληλεγγύη σας περισσότερο από ποτέ. Και την εκτιμούμε απόλυτα, γιατί καταλαβαίνουμε ότι κάποιος πρέπει να είναι πολύ θαρραλέος για να υποστηρίζει την Κούβα στις Ηνωμένες Πολιτείες…
Τότε άρχιζε η περίφημη “Ειδική Περίοδος σε καιρό ειρήνης”, η πιο δύσκολη περίοδος στην ιστορία της Κουβανικής Επανάστασης, μετά τα πρώτα χρόνια της επιβίωσης. Η δεκαετία του 1990 ήταν πολύ δύσκολη για την Κούβα γιατί σαν να μην έφτανε η απώλεια των παραδοσιακών συμμάχων της στην Ανατολική Ευρώπη, ενισχύθηκε και το καθεστώς εμπορικού αποκλεισμού από τις ΗΠΑ – που κρατούσε από το 1962 – με τους νόμους Χελμς-Μπέρτον και Τοριτσέλι. Παρ’ όλα αυτά και μετά από πολλές θυσίες, ο κουβανικός λαός άντεξε. Από το 2000 η κατάσταση άρχισε να βελτιώνεται, με την βοήθεια ενός νέου ισχυρού συμμάχου.
