Η Κούβα θα στρέψει προς τον ιδιωτικό τομέα 500.000 δημοσίους υπαλλήλους. Οι βορειομερικάνικες και ευρωπαϊκές εφημερίδες μας βεβαιώνουν ότι πρόκειται για την αρχή του τέλους… Το ίδιο φοβάται και η αριστερά σε παγκόσμιο επίπεδο και βάση αντίστοιχων ιστορικών παραδειγμάτων…
Οι εξελίξεις από το νησί “αιφνιδίασαν” εχθρούς και φίλους αν και ο Ραούλ Κάστρο τους τελευταίους μήνες είχε επανειλημμένα αναφέρει σε ομιλίες του το πρόβλημα της χαμηλής παραγωγικότητας και του πλεονάζοντος εργατικού δυναμικού. Οι εχθροί πάντως θεωρούν ότι τα νέα αυτά, αποτελούν παραδοχή της αποτυχίας της Επανάστασης. Οι φίλοι στοιχίζονται πίσω από την αμηχανία τους περιμένοντας την συνέχεια.
Πριν βιαστούμε να κρίνουμε ή να κατηγορήσουμε, πρέπει να λάβουμε υπόψη κάποια από τα πλαίσια μέσα στα οποία κινείται η χώρα αυτή τη στιγμή. Στα στενότατα περιθώρια που του αφήνει το εμπάργκο και η παρούσα περιφερειακή και παγκόσμια οικονομική κατάσταση το κουβανικό κράτος στο όνομα του σοσιαλισμού συνεχίζει να παρέχει σχεδόν τα πάντα τσάμπα και ταυτόχρονα να πληρώνει ένα εκατομμύριο ανθρώπους που σύμφωνα με την κυβέρνηση δεν κάνουν τίποτα ή σχεδόν τίποτα. Επιπλέον μια σειρά γεγονότων που έπληξε βασικούς τομείς εσόδων της κουβανέζικης οικονομίας έλαβαν χώρα το ένα μετά το άλλο από το 2008 και μετά (δες παρακάτω).
Η χώρα το 2009 είχε ρυθμούς ανάπτυξης 1%, ενώ η υπόλοιπη Λατινική Αμερική συνολικά είχε -2,9% αλλά η σημερινή κατάσταση όπως λέει η κυβέρνηση οδηγεί με ακρίβεια στην καταστροφή. Οι Λατινοαμερικάνοι ειδικεύονται στα πικρόχολα αστειάκια και οι Κουβανοί έχουν υιοθετήσει ένα παλιό σοβιετικό αστεϊσμό για την αφεντιά τους: «Κάνουμε ότι δουλεύουμε και κάνουν ότι μας πληρώνουνε». Αυτό δεν ισχύει βέβαια για κάθε Κουβανό. Υπάρχει όμως πάρα πολύς κόσμος που στο όνομα του σοσιαλισμού κάθεται και δεν κάνει τίποτε και πληρώνεται κανονικά από το κράτος. Σύμφωνα με την κυβέρνηση πρόκειται για τον ένα στους πέντε εργαζόμενους. Η παραδοχή αυτή όμως και η προσπάθεια επίλυσής της δεν είναι απαραίτητα η επιστροφή στον καπιταλισμό, όπως μας πληροφορούν. Μικρές ιδιωτικές επιχειρήσεις υπάρχουν εδώ και χρόνια στην χώρα άλλωστε. Όπως δεν είναι και εφαρμόσιμος σοσιαλισμός ένας τεράστιος δημόσιος τομέας, μέρος του οποίου δεν θα κάνει τίποτα.
Ο Ραούλ, το είπε από τον Αύγουστο στην Λαϊκή Συνέλευση, ότι πρέπει να αλλάξει ο τρόπος παραγωγής, προκειμένου χιλιάδες άνθρωποι που αποτελούν πλεονάζον εργατικό δυναμικό, να βρουν νέους τρόπους απασχόλησης και να συνεισφέρουν παραγωγικά στην οικονομία. Ποιοι είναι αυτοί; Μικρές ιδιωτικές επιχειρήσεις, μακρόχρονες μισθώσεις γαιών, προσπάθεια προσέλκυσης κάποιων ξένων επενδύσεων κτλ. Με άλλα λόγια μεγαλύτερη εισχώρηση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας στο σοσιαλιστικό σύστημα που επί 50 χρόνια ισχύει στην Κούβα και τυγχάνει ευρείας λαϊκής υποστήριξης, ακριβώς εξαιτίας των παροχών του και του επιπέδου ζωής που έχει δημιουργηθεί. Τώρα κάποιοι μιλούν για ένα πείραμα αντίστοιχο της Κίνας, αλλά φαίνεται να είναι πολύ νωρίς για αναλύσεις και συγκρίσεις.
Η Κούβα έχει κάποιους από τους χαμηλότερους δείκτες στον κόσμο σε αναλφαβητισμό και θνησιμότητα, και κάποιους από τους υψηλότερους, σε προσδόκιμο μέσο όρο ζωής, σε ποσοστό γιατρών, καθηγητών και δασκάλων. Με ιατρική περίθαλψη και παιδεία (αμφότερες υψηλοτάτου επιπέδου και γι αυτό και εξαγώγιμα προϊόντα) τελείως τσάμπα, με δωρεάν ή συμβολικές τιμές σε ένα τεράστιο εύρος υπηρεσιών και προϊόντων πολλοί Κουβανοί «ζουν χωρίς να δουλεύουν καθόλου», πράγμα που πικρόχολα διαπίστωσε ενώπιον της Εθνοσυνέλευσης και ο Ραούλ Κάστρο μιλώντας για την εντύπωση αυτή που υπάρχει διεθνώς για τους Κουβανούς και πρέπει να αντιστραφεί. Δεν θα αναφερθώ περαιτέρω στις παροχές της κυβέρνησης, είναι πασίγνωστες, πολύ εύκολο να βρεθούν και άλλωστε αποτελούν παράδειγμα προς μίμηση εδώ και δεκαετίες. Το οικονομικό τίμημα όμως για όλα αυτά, την στιγμή που ένα μεγάλο μέρος του εργατικού της δυναμικού συνεισφέρει ελάχιστα στην παραγωγική διαδικασία, την φέρνει αντιμέτωπη με τις σημερινές σκληρές αποφάσεις…
Τα δυτικά ΜΜΕ τα αποκρύπτουν όλα αυτά, στέκονται όπως πάντα μόνο στους αριθμούς που βολεύουν την προπαγάνδα τους και μας διαβεβαιώνουν ότι ο μέσος Κουβανός παίρνει μισθό πείνας. Για τις δικές τους οικονομίες. Στις οποίες το ίδιο φάρμακο που στην Κούβα κάνει 1 δολάριο, εκεί κάνει 200 (και όχι βέβαια επειδή είναι 200 φορές πάνω το κόστος, αλλά το κέρδος).
Η χώρα εξακολουθεί να εξαρτάται από την ζάχαρη, το νικέλιο και τον τουρισμό. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην οικονομική κρίση του 2009, σημαντικό ρόλο έπαιξαν η πτώση στις τιμές του νικελίου, καθώς και η μείωση της τουριστικής κίνησης το 2008, εξαιτίας των τυφώνων που χτύπησαν το νησί.
Όταν η Ουάσινγκτον αποφάσισε το εμπάργκο τον Οκτώβριο του ’60 (10 Προέδρους πριν τον Ομπάμα) η κουβανική οικονομία εξαρτιόταν σε ποσοστό 80% από την Ουάσινγκτον. Η αντικατάσταση του βορειοαμερικάνικου παράγοντα στην οικονομία της χώρας ήταν εξίσου μονολιθική, ήταν η σοβιετική οικονομία, δεδομένο αναπόφευκτο για την εποχή. Όταν όμως έπεσε η Σοβιετική Ένωση, το πλήγμα αποδείχτηκε ανεπανόρθωτο, όχι μόνο στις κουβανέζικες εξαγωγές και εισαγωγές, αλλά και στον τομέα της ενέργειας. Η πτώση του ΑΕΠ από το ’90 έως το ’93 ήταν 32,3%!
Τα δομικά προβλήματα της κουβανικής οικονομίας, άρχισαν να γίνονται αξεπέραστα την δεκαετία του ’90 μετά την πτώση της ΕΣΣΔ, και αν το νέο κύμα στην Λατινική Αμερική –με πρώτο τον Hugo Chavez- δεν προσεταιρίζονταν την Αβάνα οικονομικά, οι σημερινές μεταρρυθμίσεις θα γίνονταν πολύ νωρίτερα. «Η πολιτεία μας δεν μπορεί και ούτε πρέπει να διατηρήσει εταιρίες, παραγωγικές μονάδες, κρατικές υπηρεσίες οι οποίες απορρυθμίζουν την οικονομία, αποδεικνύονται αντιπαραγωγικές, γενούν κακές συμπεριφορές και διαστρεβλώνουν την συμπεριφορά των εργαζομένων» αναφέρει σε ανακοίνωσή της η Ομοσπονδία Εργαζομένων CTC.
Η σημασία του εγκληματικού εμπάργκο των ΗΠΑ και των φίλων τους εναντίον της Αβάνας αναβαθμίστηκε βέβαια μετά το ’91.
Παρόλα αυτά η Κούβα άντεξε επιβεβαιώνοντας ότι επανάσταση είναι αυτό που κατορθώνει το αδύνατο, αλλά και όχι μόνο αυτό: μετετράπη όλα αυτά τα χρόνια σε εξαγωγέα των επαναστατικών ιδεών και πολιτικών της, επιφέροντας αλλεπάλληλες νευρικές κρίσεις σε 11 βορειοαμερικάνους Προέδρους, και –για να μην μιλήσουμε για παλαιότερα- ενέπνευσε τις δύο τελευταίες δεκαετίες μια ολόκληρη νέα γενιά σε όλη την Λατινική Αμερική η οποία βρίσκεται σε κάποιες χώρες στα έδρανα των κοινοβουλίων ή ακόμα και κατέχει τους προεδρικούς θώκους.
Τώρα πολλοί θα ξεχάσουν τα πάντα, απαιτώντας από την Κούβα να συνεχίσει να τραβάει μόνη της το κουπί, όπως έκανε επί 52 χρόνια, εκτοξεύοντας κατηγορίες. Όταν είσαι έξω από το χορό, πολλά τραγούδια λες…
Οι περισσότεροι όμως, ήδη ονειρεύονται την Κούβα ως το απέραντο τουριστικό στριπτιζάδικο-καζίνο που ήταν πριν την Επανάσταση του 1959.
Αλλά παντού στα μεγάλα ΜΜΕ της Δύσης βλέπεις την αμφιβολία …και το μίσος. «Αμφιβάλλουμε (όμως) ότι η Κούβα θα αλλάξει πραγματικά πριν ο Φιντέλ λάβει την αιώνια τιμωρία του» αναφέρει η καλή Wall Street Journal σε ένα παραλήρημα εμπάθειας και παραπληροφόρησης για τη χώρα.
