μία πρώτη γεύση
Το καλοκαίρι του 2007, 4 μέλη της συντακτικής επιτροπής είχαμε την τύχη να βρεθούμε στην Κούβα.
ΜΕΡΟΣ Γ (τελευταίο)
Το λάθος που κάνουμε όλοι όταν προσεγγίζουμε την κατάσταση στην Κούβα, είναι ότι την συγκρίνουμε με τις δικές μας Ευρωπαϊκές χώρες. Αν την συγκρίνεις μ’ αυτές, φυσικά η Κούβα είναι φτωχή, φυσικά δεν έχει τα καταναλωτικά αγαθά που έχουμε εμείς (άσχετα αν δεν μπορούμε όλοι να τ’ αγοράσουμε) και αναγκάζονται να κάνουν διάφορες πατέντες, για να βελτιώσουν την καθημερινή τους ζωή.Όμως η Κούβα πρέπει να συγκριθεί με τις υπόλοιπες χώρες της Λατινικής Αμερικής, όπου παρά το εμπάργκο (που το ξεχνάμε πολλές φορές τεχνηέντως), έχει απίστευτα πιο υψηλό επίπεδο απ’ αυτές.
Η δική μας αίσθηση, μετά από συζητήσεις που είχαμε με απλούς Κουβανούς είναι ότι η Κούβα έχει μια άλλη νοοτροπία. Τίποτα δεν είναι άσπρο ή μαύρο. Και έχει σημασία να δούμε πως εκλαμβάνουν οι ίδιοι το τι είναι η Κούβα σήμερα, που εμείς το προσεγγίζουμε πολλές φορές σε θεωρητικό επίπεδο, όμως οι ίδιοι οι Κουβανοί το ζουν.
Υπάρχουν πράγματα που ο κόσμος εκεί τα έχει δεδομένα. Το σπίτι που το έχει δωρεάν. Αν είναι μεγάλο μένεις με την οικογένειά σου, αν όχι μπαίνεις σε λίστα και παίρνεις σπίτι από αυτά που χτίζονται. Δεν μπορούν ν’ αντιληφθούν τι θα πει νοίκι. Και δεν έχει καμία σημασία γι’ αυτούς, αν το σπίτι έχει μόνο τούβλα και δεν είναι σοβαντισμένο. Δεν ξέρουν τι θα πει να πληρώνεις φως, νερό και τηλέφωνο, το οποίο τηλέφωνο βέβαια δεν το έχουν όλοι, αρκεί βέβαια που υπάρχει σε κάποιον στην γειτονιά.
Επίσης, δεν μπορούσαν ν’ αντιληφθούν τι θα πει ένσημα και ιατρική περίθαλψη ασφαλισμένου. Ρωτούσαμε εσύ όταν αρρωσταίνεις τι κάνεις; Και μας απαντούσε με το πιο φυσικό τρόπο, ότι πάει στο νοσοκομείο που είναι στη γωνία. Έτσι απλά. Σημειωτέον ότι στις μεγάλες πόλεις π.χ. Αβάνα, είχε ιατρεία, νοσοκομεία κ.λ.π σχεδόν κάθε 2 τετράγωνα.
Στα πανεπιστήμια μας έλεγαν ότι μπορείς ότι θέλεις να το σπουδάσεις δωρεάν.
Σε υποχρεώνει βέβαια το κράτος, και καλά κάνει να δουλέψεις 10 χρόνια πάνω στο αντικείμενο που σπούδασες και μετά μπορείς να κάνεις ότι άλλο θέλεις.
Οικονομικά όμως τα βγάζουν δύσκολα, γιατί βασικά είδη ακόμα και διατροφής όπως το λάδι ή τα ρούχα είναι σε τιμές τουριστικών πέσος και έτσι όποιος δεν έχει πρόσβαση στον τουρισμό, δεν μπορεί να τα έχει. Έτσι ο τουρισμός δημιουργεί αντιθέσεις μέσα στην κοινωνία, γιατί υπάρχουν κουβανοί που περνούν καλύτερα. Γι’ αυτό και υπάρχουν και αρκετοί στα αστικά κέντρα που αφήνουν τις δουλειές τους, για να ασχοληθούν με το κυνήγι του τουρίστα που τους αφήνει σε μία μέρα τον μισθό ενός μήνα.
Πρόσφατα, σε επανάληψη ρεπορτάζ των Εικόνων, μάλλον την πολύ δύσκολη περίοδο του ’90, παρουσίαζε Κουβανούς από τις φτωχογειτονιές της Αβάνας, να λένε ότι εμείς στην Κούβα, έχουμε μια άλλη νοοτροπία, περισσότερο συλλογική, παρά ατομική. Εξηγούσαν ότι το εμπάργκο τους έχει φέρει σε πολύ δύσκολη οικονομική κατάσταση, αλλά ότι αποκτήσουμε, θα το αποκτήσουμε όλοι μαζί. Δεν γίνεται έλεγαν εγώ να έχω λεφτά, και ο διπλανός μου να πεινάει.
Αυτή η νοοτροπία, παρά την αλλοίωση στη συνείδηση που σίγουρα έχει επιφέρει ο τουρισμός, υπάρχει ακόμα. Όταν μας έκανε το τραπέζι στο σπίτι του στο Τρινιδάδ, ο Κουβανός, και όλη η γειτονιά είχε βγει στα παράθυρα και κοιτούσε το τεράστιο ψάρι που θα μας τάιζε, αφού τελειώσαμε το φαγητό, έβαλε την γυναίκα του, να πάει από το ψάρι στους διπλανούς, να φάνε. Οι κουβανοί τα λίγα που έχουν, τα μοιράζονται και μ’ αυτά περνάν καλά, και αυτό είναι που ζηλεύουν όλοι οι δυτικοί που πηγαίνουν εκεί.
Πως είναι δυνατόν, αναρωτιούνται, με την φτώχεια που έχουν, κάθε βράδυ, σε κάθε σπίτι, σε κάθε γωνιά στους δρόμους, να στήνεται και από ένα γλέντι;
Υπάρχουν Κουβανοί που ζητούν αλλαγές; Έτσι τις λένε αλλαγές. Φυσικά υπάρχουν. Είναι κυρίως σε ηλικίες νεαρές και μέχρι 35 με 40. Υπάρχουν αυτοί που σου λένε ότι δεν έχουν λεφτά για να φύγουν από την Κούβα, θεωρώντας ότι θα ζήσουν καλύτερα σε κάποια άλλη χώρα. Σου λένε εσύ κατάφερες και μάζεψες λεφτά και ήρθες εδώ, εγώ δεν μπορώ να το κάνω αυτό. Υπάρχουν αυτοί που σου λένε ότι μπορώ να σπουδάσω ότι θέλω, αλλά τι να το κάνω εδώ; Υπάρχουν οι νεαροί που κυκλοφορούν με μπλουζάκια USA στο δρόμο. Υπάρχουν αυτοί που θαμπώνονται από τον τουρίστα, βλέποντας τον να ξοδεύει λεφτά αλόγιστα, κάτι που οι ίδιοι αδυνατούν να κάνουν.
Συνυπάρχουν ταυτόχρονα με τον παππού τον Κουβανό που έζησε την επανάσταση και πουλάει στον δρόμο την GRANMA. Με τον σαραντάρη πατέρα που πηγαίνει τα παιδιά του στο μουσείο της επανάστασης και τα διδάσκει την ιστορία της χώρας τους. Με την φοιτήτρια από το Σαντιάγκο, που σου μιλάει για το εμπάργκο και φοβάται ότι αν πεθάνει ο Κάστρο, θα επέμβουν οι Αμερικάνοι. Τους οποίους Αμερικάνους, δεν τους θέλει κανένας. Και έτσι δεν σου κάνει εντύπωση η πλατεία που κάθε απόγευμα μαζεύονταν, καμιά τριανταριά Κουβανοί, διαφόρων ηλικιών και «τσακώνονταν» για τον ιμπεριαλισμό, τον καπιταλισμό και προφανώς την εσωτερική πολιτική της Κούβας.
Αυτό που προσπαθούμε να πούμε, είναι ότι η Κούβα είναι μια κοινωνία με αντιθέσεις. Είναι όμως μια ζωντανή κοινωνία, που δεν φοβάται αυτές τις αντιθέσεις της και το παλεύει. Είναι μια κοινωνία που παρά την φτώχεια, δεν βγάζει μιζέρια. Είναι μια κοινωνία, που τα συνθήματα της επανάστασης είναι ζωντανά και εμπνέουν ακόμα μέσα και έξω απ’ αυτήν.
Λουκία Κωνσταντίνου
ΤΑ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΑ:
CUBA LIBRE : http://voria-tis-athinas.blogspot.com/2008/02/cuba-libre.html 3/08
CUBA LIBRE 2 : http://voria-tis-athinas.blogspot.com/2008/06/cuba-libre-2.html 6/08
